Η προεφηβική και εφηβική ηλικία αποτελεί μια κρίσιμη περίοδο στην ανάπτυξη των ατόμων με ιδιαίτερα αυξημένες ανάγκες σε θρεπτικά συστατικά, βιταμίνες και ιχνοστοιχεία.

Ακόμη αυτή η ηλικία χαρακτηρίζεται από σοβαρές σωματικές και ψυχολογικές αλλαγές που επηρεάζουν τη συμπεριφορά των παιδιών σε θέματα διατροφής και αυτό επιδεινώνει πιθανές διατροφικές ανεπάρκειες. Αυτές οι ανεπάρκειες πιθανόν να ευθύνονται ή να επιδεινώνουν προβλήματα συμπεριφοράς, σχολικής απόδοσης, ευμετάβλητης συμπεριφοράς και ανησυχία σε αυτά τα παιδιά. Τα παιδιά στις δυτικές κοινωνίες και στη Κύπρο παρουσιάζουν σοβαρά προβλήματα όσο αφορά την ποιότητα της διατροφής τους. Καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες λιπών και κυρίως κορεσμένων λιπών, πολλούς απλούς υδατάνθρακες, λίγες φυτικές ίνες και πολλές πρωτείνες

Σε αυτήν την ηλικία παρατηρούνται σοβαρές διαιτητικές παρεκτροπές σε μεγαλύτερη συχνότητα στα κορίτσια από ότι στα αγόρια και οδηγούν σε ψυχογενή ανορεξία ή βουλιμία ή μερική εκδήλωση των πιο πάνω διαταραχών.

Οι διαταραχές στη διατροφή και οι διατροφικές παρεκτροπές είναι μεταξύ των πιο συχνών ψυχοσωματικών διαταραχών σε κορίτσια εφηβικής και νεανικής ηλικίας. Σύμφωνα με πρόσφατα επιδημιολογικά στοιχεία, η συχνότητα της νευρογενούς ανορεξίας υπολογίζετε σε 0,5-1% και της βουλιμίας 1-3%. Στους αθλητές το ποσοστό ανεβαίνει στο 6-8%. Αν και δεν υπάρχουν κοινά αποδεκτά κριτήρια για τις υποκλινικές μορφές των διατροφικών διαταραχών, διάφορες μελέτες τις ανεβάζουν σε ποσοστό 1,3 έως 15% σε νεαρές γυναίκες ηλικίας 15-24 χρόνων.

Η νευρογενής ανορεξία( ΝΑ) και η νευρογενής βουλιμία ( ΝΒ) προσβάλλουν μεταξύ 1-10% των εφήβων κοριτσιών και των γυναικών φοιτητικής ηλικίας. Στα αγόρια, οι διαταραχές αυτές είναι λιγότερο συχνές και οι έφηβοι ενδιαφέρονται να αυξήσουν συνήθως την μυική μάζα τους και τους ενδιαφέρει λιγότερο η εμφάνιση τους. Αυτό όμως δεν ισχύει για τα παχύσαρκα αγόρια που εκεί η αυτοεκτίμηση και το ενδιαφέρον για την εξωτερική εμφάνιση είναι σαφώς επηρεασμένη.

Η ψυχοσωματική ανάπτυξη των παιδιών αυτής της ηλικίας, το οικογενειακό περιβάλλον και βιολογικοί παράγοντες αποτελούν σημαντικούς παράγοντες στην εμφάνιση αυτής της ψυχοπαθολογίας.

Τα διαγνωστικά κριτήρια της νευρογενούς ανορεξίας και βουλιμίας βάσει του DMS-IV( DIAGNOSTIC AND STATISTICAL MANUAL OF MENTAL DISORDERS, 3 RD ED, REV., AMERICA PSYCHIATRIC ASSOCIATION, WASHINGTON, D.C.M, 1987 ) παρουσιάζονται στο Παράρτημα.

Τα παιδιά με μη κλινικά συμπτώματα ψυχογενούς ανορεξίας ή βουλιμίας πιθανόν να έχουν ανεπαρκή ανάπτυξη και περισσότερα προβλήματα θρέψης όπως ανεπαρκή πρόσληψη βιταμινών, ιχνοστοιχείων, σιδήρου, ασβεστίου, φυτικών ινών, αυξημένη λήψη κορεσμένων λιπών και απλών σακχάρων με επακόλουθα την αυξημένη συγκέντρωση λιποπρωτεινών στο αίμα, τη χαμηλότερη μέση τιμή αιμοσφαιρίνης, τη συχνότερη σιδηροπενία ή σιδηροπενική αναιμία κ.α.

Η πρόσληψη ασβεστίου στην παιδική και εφηβική ηλικία είναι σημαντική αφού σ’ αυτή διαπλάθεται ο οστέινος σκελετός και η περιεκτικότητα των οστών σε υδροξυαπατίτη ( g/m2).

Τα άτομα αυτής της ηλικίας συνιστάται να παίρνουν 800-1200 mg ασβεστίου την ημέρα. Η επαρκής πρόσληψη με τη διατροφή ενέργειας μαζί με ασβέστιο, φωσφόρο και βιταμίνης D είναι πολύ σημαντική τις δύο πρώτες δεκαετίες της ζωής μας, αφού η μέγιστη οστική πυκνότητα επιτυγχάνεται μεταξύ 18-25 χρονών. Μελέτες έχουν δείξει ότι τα κορίτσια ΝΑ και ΝΒ έχουν μικρότερη οστική πυκνότητα από τους συνομίληκους τους και ευρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο για σοβαρού βαθμού οστεοπόρωση σε σχετικά νεαρή ηλικία.

Η έγκαιρη ανίχνευση διαφόρων μη κλινικών χαρακτηριστικών της προσωπικότητας και της ψυχολογίας των κοριτσιών που είναι σε κίνδυνο να εμφανίσουν τη νόσο θα βοηθήσει στην έγκαιρη ανίχνευση των ασθενών και την πρώιμη παρέμβαση για καλύτερη αποτελέσματα στην αντιμετώπιση της νόσου. Η έγκαιρη ανίχνευση και η πρώιμη παρέμβαση σε παιδιά που ευρίσκονται στην ομάδα υψηλού κινδύνου βελτιώνει την αυτοεκτίμηση, τη σωματική αυτοεικόνα και την ψυχολογική κατάσταση αυτών των παιδιών και μειώνουν την πιθανότητα εμφάνισης σοβαρής ψυχοπαθολογίας.

Η έγκαιρη εφαρμογή προγραμμάτων τροποποίησης της συμπεριφοράς και των διαιτητικών παρεκτροπών των εφήβων βοηθά ώστε να έχουν ευεργετικά αποτελέσματα κατά την ενηλικίωση τους.

Πάνος Πλατρίτης

Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος